Dầu khoáng

Dầu khoáng (tiếng Anh: mineral oil) là một loại dầu chiết tách từ dầu mỏ (petroleum) trong quá trình chưng cất và tinh chế. Thành phần chủ yếu là hỗn hợp hydrocarbon mạch thẳng (alkane) và mạch vòng (cycloalkane), ít hoặc không chứa tạp chất lưu huỳnh, nitơ, oxy.

1. Đặc điểm

• Dạng chất lỏng không màu, không mùi hoặc mùi nhẹ, không tan trong nước, tan trong dung môi hữu cơ.
  
  

• Trơ về mặt hóa học (không phản ứng mạnh).
  
  

• Độ nhớt thay đổi tùy quá trình tinh chế (từ lỏng nhẹ → dạng sệt như vaseline).
  
  

• Có nhiều loại: dầu khoáng nhẹ, dầu khoáng nặng, dầu trắng (white oil), dầu paraffin.
  
  

2. Ứng dụng

🌱 Trong nông nghiệp (thuốc BVTV)

• Dầu khoáng nông nghiệp (horticultural mineral oil) được tinh chế cao, ít tạp chất → dùng làm thuốc trừ sâu – nhện.
  
  

• Cơ chế:
  
  

  • Tạo lớp màng bao phủ cơ thể sâu → bít lỗ thở → ngạt chết.
    
    

  • Hòa tan/làm tan lớp sáp bảo vệ của côn trùng → gây mất nước.
    
    

  • Có tác dụng ức chế trứng côn trùng nở.
    
    

• Thường phối hợp với thuốc trừ sâu khác để tăng hiệu lực (dầu khoáng vừa là tác nhân bảo vệ, vừa là chất mang).
  
  

🏭 Trong công nghiệp

• Dùng làm dầu bôi trơn máy móc, chất cách điện trong máy biến áp.
  
  

• Nguyên liệu sản xuất mực in, cao su, mỹ phẩm.
  
  

💊 Trong y dược – mỹ phẩm

• Dầu khoáng y tế (medical grade) dùng làm thuốc nhuận tràng, kem dưỡng ẩm, dầu massage, son dưỡng.
  
  

3. Ưu – nhược điểm trong BVTV

• ✅ Ưu điểm:
  
  

  • Ít gây kháng thuốc.
    
    

  • An toàn với người, gia súc, môi trường khi dùng đúng cách.
    
    

  • Có thể dùng trong canh tác hữu cơ.
    
    

• ❌ Nhược điểm:
  
  

  • Hiệu lực chậm hơn thuốc hóa học.
    
    

  • Nếu phun nồng độ cao → có thể gây cháy lá, ngộ độc cây (nhất là khi trời nắng gắt).
    
    

👉 Tóm gọn: Dầu khoáng là hỗn hợp hydrocarbon tinh chế từ dầu mỏ, trong nông nghiệp thường dùng làm thuốc trừ sâu nhện an toàn bằng cách bít lỗ thở và phá hủy lớp sáp của côn trùng, đồng thời cũng được ứng dụng rộng rãi trong công nghiệp và y tế.