Xylene

Xylene (còn gọi là dimethylbenzene) là một loại hợp chất thơm (aromatic hydrocarbon), công thức hóa học C₆H₄(CH₃)₂. Nó là đồng phân của toluene với hai nhóm metyl gắn vào vòng benzen.

1. Các dạng đồng phân

Có 3 đồng phân chính tùy vị trí nhóm –CH₃:

• o-xylene (ortho): 2 nhóm –CH₃ cạnh nhau (1,2-dimethylbenzene).
  
  

• m-xylene (meta): 2 nhóm –CH₃ cách nhau 1 vị trí (1,3-dimethylbenzene).
  
  

• p-xylene (para): 2 nhóm –CH₃ đối diện nhau (1,4-dimethylbenzene).
  
  

Thường hỗn hợp xylene công nghiệp chứa cả 3 dạng.

2. Tính chất

• Chất lỏng không màu, mùi ngọt nhẹ, dễ bay hơi.
  
  

• Không tan trong nước, tan trong dung môi hữu cơ.
  
  

• Cháy dễ dàng, nhiệt trị cao.
  
  

• Nhiệt độ sôi: ~138 – 144 °C.
  
  

3. Ứng dụng

• Dung môi công nghiệp:
  
  

  • Pha sơn, vecni, mực in, chất tẩy rửa kim loại.
    
    

  • Dùng trong keo dán, chất phủ bề mặt.
    
    

• Trong nông nghiệp (thuốc BVTV):
  
  

  • Là dung môi hòa tan hoạt chất khó tan trong nước (như pyrethroid, organophosphate).
    
    

  • Giúp tạo thuốc trừ sâu dạng EC (Emulsifiable Concentrate) – nhũ dầu.
    
    

• Nguyên liệu hóa học:
  
  

  • p-xylene dùng để sản xuất terephthalic acid → nhựa PET (chai nhựa, sợi polyester).
    
    

  • o-xylene dùng làm phthalic anhydride → nhựa alkyd, nhựa polyester.
    
    

4. Độc tính & an toàn

• Xylene có độc tính trung bình:
  
  

  • Hít phải hơi nhiều → chóng mặt, buồn ngủ, đau đầu.
    
    

  • Tiếp xúc lâu dài → ảnh hưởng gan, thận, thần kinh.
    
    

• Dễ cháy nổ → cần bảo quản an toàn.
  
  

• Trong BVTV, thường pha với phụ gia để giảm bay hơi và độc hại.
  
  

👉 Tóm gọn: Xylene là dung môi thơm (dimethylbenzene), lỏng, dễ cháy, dùng nhiều trong công nghiệp sơn, nhựa, và trong thuốc BVTV để hòa tan hoạt chất, đặc biệt trong chế phẩm nhũ dầu (EC).